Subtiele vertaling vereist interpretatie
Aangezien het doel van ondertiteling is om de audiovisuele gebeurtenissen aan de kijker over te brengen in tekstvorm, heeft de ondertitelaar de verantwoordelijkheid om zo nauwkeurig en duidelijk mogelijke ondertitels te creëren die de inhoud van het audiovisuele materiaal versterken. Het effectief overbrengen van informatie vereist zorgvuldige aandacht voor de juistheid van de ondertitels, omdat de inhoud van de ene taal naar de andere moet worden overgebracht. Soms komt men echter taaluitdagingen tegen bij het vertalen, waardoor het vertalen allesbehalve rechtlijnig is.
Uitdagingen bij het vertalen van ondertitels
Bij het vertalen van Engels naar Fins kan het soms voorkomen dat er termen zijn waarvoor geen gevestigde Finse vertalingen bestaan. In dat geval kunnen verschillende Engelse leenwoorden in bredere gebruik zijn. Het lenen van woorden en het behouden van hun oorspronkelijke vorm is relatief vlot, niet alleen vanwege de effectiviteit van vertalen, maar ook omdat veel mensen in hun dagelijks taalgebruik vanzelfsprekend Engelse woorden gebruiken. Voor de begrijpelijkheid en het behoud van de Finse taal is het echter goed om te proberen zo nauwkeurig mogelijk vertalingen te vinden voor vreemde woorden in puur Fins.
De Finse vertalingen van woorden kunnen ook verouderd zijn door de jaren heen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij recente publieke discussies over multiculturele samenleving, racisme en gelijkheid. In dergelijke discussies hebben woorden veel kracht. Ze hebben het vermogen zowel te verbinden als te scheiden. Zelfs een lichte bekendheid met de onderwerpen kan helpen om verkeerde woorden te vermijden, en zo kunnen mogelijke misverstanden worden geminimaliseerd. Gepaste termen kunnen in de loop der jaren veranderen, dus het is goed om de eigen woordenschat up-to-date te houden. Verouderde termen kunnen bijvoorbeeld beledigend zijn en verouderende stereotiepen in stand houden. Het maken van nauwkeurige en hoogwaardige vertalingen vereist dan ook minstens enig begrip van de context waarin de woorden worden gebruikt, en een vleugje taalkundige gevoeligheid kan ook geen kwaad. Integendeel.
Hulpmiddelen voor het werk
Bij vertalen moet men woorden kritisch interpreteren en nadenken over hoe ze het omringende context ondersteunen. Vangen de vertalingen voldoende goed de boodschap van de oorspronkelijke tekst? Zowel gevoeligheid als algemene kennis helpen de vertaler om de juiste woordparen te vinden. Wat te doen wanneer het lijkt alsof de juiste woorden, ondanks het zoeken, niet gevonden kunnen worden?
Soms is het niet het belangrijkste om woorden letterlijk te vertalen, maar om ervoor te zorgen dat de betekenis en begrijpelijkheid van de boodschap behouden blijft. Daarom is het goed om iets te begrijpen van het onderwerp dat men aan het ondertitelen is, ook al hoeft men geen expert in elk vakgebied te zijn. Een brede algemene kennis is echter nuttig, en vertaalwerk draagt vaak bij aan de expertise van de vertaler. Het kennen van gevoelige onderwerpen helpt ook om verbanden tussen woorden te ontdekken. Het is goed om alert te blijven op wat er in de wereld gebeurt en gevoeligheid te benadrukken bij interpretatie en woordkeuze in het eigen werk. Vergeet ook de meningen van collega’s en taalspecialisten niet. Zij hebben waarschijnlijk met vergelijkbare puzzels te maken gehad en helpen graag.
Met respectvolle en gepaste woordkeuzes kan de ondertitelaar ook bijdragen aan het bouwen van een gelijkwaardige samenleving, aangezien de betekenis van woorden voor ons enorm is.